Bu yazı acelesi olan, işinde gücünde, dilbilime, dillerin fonolojilerine ve ortografilerine ilgisi olmayan sıradan türkofon insanlar için kafa karıştırmayacak, basit bir rehber olması için hazırlanmıştır. Hiçbir bilimsel değeri yoktur. Sesler IPA(uluslararası fonetik alfabe) ile gösterilmez, türkçeye yakınsanır.
Niye?: Başka dillere saygı göstermek ve utanç verici durumlara düşmemek için. Yoksa sonuç olarak iletişim gerçekleştiği sürece ortada bir sıkıntı yok.
Türkçe ile büyük oranda benzeyen Azerbaycan dilinde, Türkçe konuşucuları harflerin okunuşu dışında sıkıntı duymadığı için, harflerin okunuşu hakkında açıklama yeterli olacaktır.
| Harf | Türkçe Yakınsaması/Karşılığı |
|---|---|
| Ə | Açık E (Reçel kelimesindeki 2. "e" sesi gibi.) |
| Q | G (bildiğiniz g.) |
| X | H~ [Detay: Hafif gırtlaktan bir H'dir.(خ)] |
Telaffuzu Türkçeden bile daha tutarlı bir dildir, fonetik olarak da diğer dillere nazaran Türkçeye benzer, endişe etmenize gerek yok. Sadece bu harflere dikkat edebilirsiniz.
| Harf | Türkçe Yakınsaması/Karşılığı |
|---|---|
| Å | O |
| Ä | Daima Açık E |
| E | Daima Kapalı E |
| Y | Ü |
| J | Y |
| Z | Ts |
| Š | Ş |
| Ž | J |
Aksan işaretleri,(á,í gibi) uzun ünlüleri göstermek için kullanılır [türkçe uzun ünlüye örnek: câmi (ca:mi)]. Bu işaretler umlaut(iki noktalı) harflerde çift aksan işareti şeklinde de görülebilir (ő, uzun ö).
c: ts
cs: ç
dz: dz
dzs: c
ly: y
gy: gy (özel bir ses. örnek: Magyar. Türkçede gerçekleştiği bir örnek: Âgah'daki g, gy gibi bir ses.)
s: ş örnek: János-> Ya:noş
sz: s
zs: j
Ek bilgi: Macarların Soyadı geleneksel olarak adından önce gelir, ama modern zamanlarda ve yabancı kaynaklarda yine ad-soyad kullanılır. Bu yüzden Soyad-Ad ile karşılaşabilirsiniz. (Örnek: HORTHY Miklós)
Dikkat ediniz.
İtalyancada digraflar (çiftli harf kombinasyonları) insanların kafasını karıştırır.
kalın ünlüler: a,u,o
ince ünlüler: e,i
C'den sonra kalın ünlü gelirse k.
C'den sonra ince ünlü gelirse ç.
Ch'den sonra ince ünlü gelirse k.
Ci'den sonra kalın ünlü gelirse ç.
G'den sonra kalın ünlü gelirse g.
G'den sonra ince ünlü gelirse c.
Gh'den sonra ince ünlü gelirse g.
Gi'den sonra kalın ünlü gelirse c.
Sc'den sonra kalın ünlü gelirse sk.
Sc'den sonra ince ünlü gelirse ş.
Sci'den sonra kalın ünlü gelirse ş.
Sch'den sonra ince ünlü gelirse sk.
Z, ts diye okunur.
H, sessiz harftir.
| Harf | Türkçe Yakınsaması/Karşılığı |
|---|---|
| Ca, cu co | Ka, ku, ko |
| Ce, ci | Çe, çi |
| Cia, ciu, cio, | Ça, çu, ço |
| Che, chi | Ke, ki |
| Ga, gu, go | ga, gu, go |
| Ge, gi | Ce, ci |
| Gia, giu, gio | Ca, cu, co |
| Ghe, ghi | Ge, gi |
| Sca, scu, sco | Ska, sku, sko |
| Sce, sci | Şe, şi |
| Scia, sciu, scio | Şo, şu, şo |
| Sche, Schi | Ske, ski |
| Z | ts |
| H | (SESSİZ) |
Yani Lamborghini: Lamborgi:ni. Lamborci:ni değil.
Asya dilleri Türkiye dahil dünya genelinde özellikle bir önyargıdan muzdariptir. Bu nedenden ötürü yanlış telaffuzlara her türlü dilde daha da fazla ev sahipliği yapar. Eğer önyargınız varsa lütfen kenara bırakıp bu kısmı da dikkatlice okuyunuz.
Diller, de facto / de jure en yaygın romanizasyonları kullanarak yazılmıştır. Romanizasyonlar dili asıl yazım sistemi gibi ifade edemezler. Aşağıdaki romanizasyonlar, İngilizce ve Türkçe kaynaklarda en çok kullanılan, hatta belki de artık tek kullanılan romanizasyonlardır. Asıl dilini okuyabilen insanların zaten böyle bir yardıma ihtiyacı olmadığı düşünülürse, bunu direkt olarak normal insanların göreceği en yaygın romanizasyonlar üzerinden yapmak daha uygundur diye düşünüyorum. Dilin asli yazı sisteminde nasıl okunduğunu IPA aracılığıyla siz kendiniz de araştırabilirsiniz (bu kısımda: çin karakterlerini, hangılı, hiraganayı ve katakanayı.) Burası Türkçe yakınsamaları baz alacaktır, çünkü bu sayfanın amacı üstte de yazdığı gibi budur.
Sinosfer ülkelerinde (Çin, Kore, Japonya, Vietnam vs.) Ad/SOYAD değil, SOYAD/Ad sistemi vardır. Bunlar Korece ve Çincede yabancı kaynaklarda bile oturmuşken, Yabancı kaynaklarda Japonca isimler batılıların kafası karışmasın diye ters çevrilir. Dillerden örnekler, soyadlar büyük harfle yazılmıştır:
MAO Zedong
KIM Dae-jung
Şinzo ABE veya ABE Şinzo
Gangnam: Kangnam (Kangnam semti)
Busan: Pusan
Daehan Minguk: Tehan Minguk (Güney Kore'nin resmi adı. lit. Büyük Kore Halk Ülkesi.)
Busan-si: Pusan-şi (Pusan Şehri)
Daehan Minguk: Tehan Minguk
Hangeul: Hangıl (Hangıl, Kore'nin yazı sistemi)
Samseong: Samsang/Samsong, a ve o arasında bir ses, yapamıyorsanız dilediğinizi kullanın. (Samsung)
Uisa: Iysa (doktor)
| RR Romanizasyonu | Türkçe Yakınsaması/Karşılığı |
|---|---|
| A | A |
| AE | Daima Kapalı E |
| EO | A |
| E | Daima Kapalı E |
| O | O |
| U | U |
| EU | I (evet, ı) |
| I | İ |
| W+ünlü ses (örn: wa) | V+ ünlü ses (örn: va) |
| Y+ünlü ses (örn: ya) | Y+ ünlü ses (örn: ya) |
| OE | VE |
| UI | IY (evet, ıy) |
| RR Romanizasyonu | Baş Harf ise; | Orta Harf ise; | Son Harf ise; |
|---|---|---|---|
| G | K | G | K |
| K | K | K | K |
| N | N | N | N |
| D | T | D | T |
| R | R | R | (YOK) |
| L | (YOK) | (YOK) | L |
| M | M | M | M |
| B | P | B | P |
| S | S | S | (YOK) |
| NG | (YOK) | NG | NG |
| J | Ç | C | T |
| CH | Ç | Ç | T |
| K | K | K | K |
| T | T | T | T |
| P | P | P | P |
| H | H | H | T |
| SI kombinasyonu | Şİ |
Pinyin ve RR Romanizasyonlarının aksine, en yaygın Japonca romanizasyon olan Hepburn Romanizasyonu, dili romanize ederken dilin konuşucularını değil, spesifik olarak anglofonları ve dile yabancı olan insanları hedef alır. Ana amacı, Japoncayı bilmeyen anglofonlara Japonca okutmaktır. Bu yüzden İngiliz Ortografisini kullanır. Bu açıklama, diliyorum ki aşağıdaki fonetik karşılıkları zihninizde mantığa oturtmanızı sağlayacaktır. Seslerin bazıları, İngilizcede de Türkçede de yer almamasına rağmen, bu yazının amacı gereği yakınsanacaktır. .
ÖNEMLİ: Türkçe konuşan insanlar arasında aşırı yaygın bir hata var. İnsanlar ünlüleri kafasına göre uzatıyor (mesela Subaru'nun Suba:ru şeklinde yanlış okunması.). Eğer ünlü harfin üzerinde çizgi yoksa veya o ve u nun yanında u yoksa (ou, uu gibi) ünlüyü uzatmamalısınız. Artı olarak aşırı yaygın yapılan bir hata: Nagasaki, nagaza:ki diye değil dümdüz nagasaki diye okunuyor. Nagazaki diye bir şehir yok.
Aşağıdaki tablo, türklerin alışık olmadığı ünsüzleri türkçe yakınsamalar ile aktaracaktır. Kalan sesler Türkçe Ortografisi ile aşağı yukarı aynı gibi olduğu için yazmaya gerek duymadım. Ünlüler ise, u dışında türkçe ile birebir aynıdır. U ise, ı ile u arası, ı'ya çalan bir sestir.
| Hepburn (Ünsüz) | Türkçe Yakınsaması |
|---|---|
| Sh | Ş |
| J | C |
| Ch | Ç |
| Ts | Ts (Türkçede yok. Aynı ç'yi okuduğumuz gibi tek bir ünsüz şeklinde okunur. Bazı avrupa dillerinde c, z, ts veya ц olarak görünür.) |
| W | İngilizcedeki W. Yapamıyorsanız V. |
| Wo | O (Buradaki w sessizdir.) |
"i" harfinden kuyruk uzatılmasıyla sonradan icat edilen "j" harfi, çeşitli dillerin ortografilerinde farklı telaffuzlar taşımaktadır.
| Kullanım | Kullanan diller |
|---|---|
| J sesi | Fransızca, Portekizce, Rumence, Türkçe |
| Y sesi | İzlandaca, Norveççe, İsveççe, Danca, Fince, Estonca, Letonca, Litvanyaca, Lehçe(Polonya), Almanca, Felemenkçe(Hollanda, Kuzey Belçika), Çekce, Slovakca, Macarca, Slovence, Hırvatça, Sırpça, Bosnaca, Karadağca, Arnavutça, Makedonca |
| C sesi | İngilizce. |
| H sesi | İspanyolca. |
| (Yok) [Y sesi] |
İtalyanca. |